Wielka Izera (niem. Groß-Iser)

Wielka Izera.

Wędrując po Górach Izerskich napotkamy na terenie Hali Izerskiej położonej na wysokości około 840 m n.p.m. na wiele ruin fundamentów po budynkach. Powstaje pytanie, dlaczego w tak pięknym miejscu istnieje tyle ruin?. Odpowiedź szybko i łatwo można było znaleźć.

Informacje historyczne

Przed rokiem 1945, gdy te tereny należały do Niemiec, istniała tutaj wieś o nazwie Groß-Iser lub Wielka Izera w tłumaczeniu na język polski. Gdy w 1945 roku wieś po II Wojnie Światowej znalazła się w granicach Polski, mieszkańcy zostali wysiedleni, a w latach 50-60 XX wieku budynki zostały zniszczone przez Wojsko Polskie. Natomiast o motywacji tej dewastacji nie podaje się żadnych konkretnych szczegółów.
Wielka Izera została założona w dolinie rzeki Izery przez czeskich protestantów (Braci Czeskich) w roku 1620, którzy tutaj znaleźli schronienie uciekając ze swojego kraju z powodu prześladowań religijnych, które szczególnie nasiliły się w Czechach po „bitwie pod Biała Górą”. Podaje się, że pierwszym mieszkańcem tej doliny był Tomasz. Na początku Wielka Izera była miejscem trudno dostępnym dla nieproszonych gości, ukryta w otoczeniu gęstych lasów, torfowisk i bagien, a wokół istniało ciągłe zagrożenie ze strony niedźwiedzi i wilków. Klimat panujący był szczególnie surowy w okresie zimowym, temperatury spadały nawet do – 36°C. Dlatego  miejsce to często nazywane jest „Małą Syberią”.
W roku 1740 wspomina się o istnieniu kaplicy Braci Czeskich, którzy w wolności mogli zgromadzać się w niej, by oddawać cześć Stwórcy. W tym okresie znajdowało się w osadzie 20 budynków mieszkalnych. Pod koniec XIX wieku w Wielkiej Izerze istniało 38 budynków oraz młyn. W źródłach historycznych informuje się, że w roku 1933 zamieszkiwało 134 osoby, a wieś rozciągała się około 5 kilometrów. Wtedy istniało 43 budynki mieszkalne, leśniczówka, szkoła, dwie gospody, kawiarnia, remiza strażacka, dwa schroniska turystyczne i schronisko młodzieżowe. Wieś była miejscowością graniczną, dlatego istniały dwie celnice.

Miejscowość była punktem docelowym wielu turystów docierających pieszo ze Świeradowa Zdrój w okresie letnim, a w zimie była ulubionym miejscem dla miłośników narciarstwa biegowego.

Dzisiaj

Obecnie oprócz fundamentów po budynkach znajduje się jeden zachowany w dobrym stanie obiekt, w którym funkcjonuje schronisko turystyczne Chatka Górzystów (dawny budynek nowej szkoły).
Obecnie wielu turystów dociera do tego miejsca, głównie ze względu na bajkowy krajobraz i doskonałą ciszę oraz istniejące schronisko, które doskonale zaspokaja potrzeby turystów o każdej porze roku.
Najlepiej i najszybciej dotrzeć jest do hali ze Świeradowa Zdrój szlakiem niebieskim (około 1.45h), z Rozdroża Izerskiego szlakiem żółtym, albo z Jakuszyc przez Orle.

 

Linki

Mapa proponowanej trasy.

Stare zdjęcia Wielkiej Izery.