Informacje
W granicach miasta Zgorzelec znajduje się obiekt historyczny będący pamiątką narodową. Tym obiektem jest Stalag VIII A, niemiecki obóz dla jeńców wojennych z okresu II Wojny Światowej. Znajduje się przy drodze ze Zgorzelca do Bogatyni zaraz przy wyjeździe z miasta, a doskonale o tym informuje tablica informacyjna po prawej strony drogi.
Powstanie i statystyki
Powstał on w grudniu 1939 roku, a prace były wykonywane przez polskich jeńców, głównie obrońców z września 1939 roku. Wielkość obozu przewidziana była na 3000 osób, ale był on w stanie maksymalnie pomieścić do 15000 jeńców, a niektóre informatory podają liczbę 50000. W okresie wojennym w stalagu przebywali z różnych krajów. Podaje się, że na początku roku 1940 trafiło 20000 jeńców z Francji i Belgii, w 1941 roku 2300 Jugosłowian, w latach 1942-43 20000 Rosjan oraz Brytyjczycy, Australijczycy, Włosi, Nowozelandczycy, Południowoafrykańczycy i Słowacy a w 1945 roku 1800 Amerykanów. Jeńcy byli siłą roboczą w okolicznych zakładach przemysłowych. Około 100000 jeńców przeszło przez okres funkcjonowania stalagu. Liczba ofiar jest trudna do oszacowania. Informatory podają, że największa liczbę stanowili Rosjanie – około 12000, Włochów – 500, Francuzów – 199, Belgów – 68, Amerykanów – 6, Jugosłowian – 28, Polaków – 45. Warunki zamieszkania, pracy i racje żywnościowe były typowe dla obozów jenieckich bądź koncentracyjnych.
Pomnik i tablica pamiątkowa
W 1976 roku odsłonięto pierwszy pomnik poświęcony ofiarom działalności stalagu. Do jego postania przyczyniło się Stowarzyszenie Byłych Jeńców Oflagów i Stalagów VIII Okręgu Wojskowego. W roku 1994 za sprawą starań francuskich kombatantów umieszczono marmurową płytę na monumencie z napisem: „1939 Stalag VIII A 1945. Przez ten obóz przeszły, w nim żyły i cierpiały dziesiątki tysięcy jeńców wojny”.
Cmentarz jeńców radzieckich
Kierując się drogą szutrową wzdłuż obozu dojdziemy do cmentarza jeńców radzieckich. W latach 1962 – 1964 został on uporządkowany. Wokół jest nowe betonowe ogrodzenie, jednak jest brak bramy wjazdowej, która została skradziona. W centralnej części cmentarza znajduje się kamienny głaz z dwiema tablicami. Pierwsza tablicy: „Cześć i chwała jeńcom radzieckim Stalagu VIII A zmarłym w latach 1942 – 1945” umieszczona została przez władze polskie w roku 1964. Tablica druga: „Jeńcom stalagu ku czci swoim kolegom wszystkich narodów umarłym w niewoli. Sierpień 1965” umieszczona przez kombatantów francuskich.
