Kościelniki

Położenie

Kościelniki (niem. Steinkirch) w przeszłości stanowiły jedną miejscowość, a od XVI wieku miejscowość została podzielona na Kościelniki i Dolne (Nieder Steinkirch), Kościelniki Średnie (Mittel Steinkirch), Kościelniki Górne (Ober Steinkirch). Miejscowość położona wzdłuż drogi nr.296 z Lubania do Leśnej na lewym brzegu rzeki Kwisy, na terenie Śląska (prawa strona brzegu rzeki znajdowała się w Łużycach Górnych).

Co warto zobaczyć?

Wieś przez wieki związana była rodziną von Üchtritz. Pierwsze informacje o Kościelnikach pochodzą z 1335 r. Na terenie miejscowości znajduje się kilka ciekawych zabytków, ale większość jest zaniedbana.

Kościelniki Dolne – znajdują się zabudowania gospodarcze dawnego majątku (obecnie znajduje się hurtownia materiałów budowlanych), a po pałacu nie pozostał żaden ślad, został rozgrabiony i rozebrany po II Wojnie Światowej.

Kościelniki Średnie – warto zobaczyć zespół pałacowy z XVIII/XIX w. wraz z zabudowaniami gospodarczymi. Na placu przed pałacem znajdują się pozostałości fontanny, obok zarośnięty i zaniedbany park. Po sąsiedzku w stanie ruiny znajduje się budynek kościoła, który pochodzi z XIV w. Niektóre informacje historyczne podają, że od niego pochodzi dawna nazwa wsi Steinkirch, co tłumaczy się jako „Kamienny Kościół”. Po dokonaniu podziału wsi na trzy miejscowości Kościelniki Średnie stały się własnością Mikołaja von Üchtritz, który był wielkim zwolennikiem reformacji. Stary kościół był użytkowany przez ewangelików w latach 1525-1654. W dobie działań kontrreformacji na Śląsku po roku 1654, odebrano ewangelikom kościół i mieszkańcy udawali się na nabożeństwa do kościoła za granicę Śląska w Kościelniku, który był nazywany kościołem ucieczkowym lub Jałowca, który był nazywany kościołem granicznym. Na wzniesieniu przy drodze w kierunku Grodnicy dominuje budynek kościoła ze strzelista wieżą. Był to kościół ewangelicki do 1945 roku. Został on wzniesiony w 1904 r. Wewnątrz znajdują się obrazy z XVIII i XIX w. Na tablicy informacyjnej przy kościele podano, że prawdopodobnie został on pobudowany w miejsce starszego z połowy XVII w. W linkach poniżej zobaczyć można galerie starych zdjęć i dawnego kościoła Bethaus, który służył ewangelicznym mieszkańcom w latach 1750-1902. Za kościołem w niewielkim już lesie znajduje się zdewastowany cmentarz dawnych mieszkańców Kościelników.

Kościelniki Górne – przy głównej drodze do Leśnej po prawej stronie znajduje się okazały pałac z XIX wieku, posiadający bogato zdobioną elewację. Pałac jest otoczony zabudowaniami gospodarczymi i mieszkalnymi. Naprzeciw wjazdu do pałacu za torami kolejowymi widać piękną kaplicę, która pozostała jako jedyny obiekt (wraz z dwoma słupami dawnej bramy wjazdowej) po dawnym cmentarzu ewangelickim.

Przez Kościelniki przebiega czerwony i zielony szlak rowerowy. Z Kościelników Średnich prowadzi malownicza droga w kierunku Biedrzychowic przez Bożkowice (Jezioro Leśniańskie, zamek Rajsko), a przejeżdżając na zachodni brzeg rzeki Kwisy wjedziemy na często uczęszczaną przez rowerzystów drogę: Lubań –Szyszkowa – Leśna. Z Na poniższych linkach można zobaczyć dawne zdjęcia i obrazy Kościelników, dane statystyczne i ważne daty z historii wsi.